Recent is bekend geworden dat er microplastics zijn aangetroffen in de ontlasting van mensen. Alle proefpersonen van het onderzoek hadden microplastics in hun uitwerpselen, ook een deelnemer uit Nederland. De vermoedens van de wetenschappers zijn hiermee bevestigd. Wat zijn microplastics? Hoe komen ze in het milieu? Zijn ze schadelijk voor onze gezondheid? Daarover gaat dit artikel.
Microplastics zijn microscopisch kleine plasticdeeltjes met een grootte van 50 µm – 5 mm (0.05-5mm). Minder bekend is dat er ook nanoplastics bestaan. Deze zijn nog kleiner en mogelijk nog schadelijker (1). Primaire microplastics zijn bewust geproduceerd om te worden verwerkt in producten zoals cosmetica. Tandpasta, shampoo en cleansers met scrubwerking zijn hier voorbeelden van. We kennen ook het secundaire microplastic, dat ontstaat doordat plastic afval in de natuur terechtkomt en langzaam afbreekt tot kleinere deeltjes.
Het wassen van synthetische kleding blijkt een grote veroorzaker van microplastic te zijn. In een uitzending van Kassa Groen kwam naar voren dat 1 liter waswater 200.000 vezeltjes microplastic kan bevatten (2). Recent onderzoek toonde aan dat slijtage van autobanden misschien wel de grootste bron van microplastic is in het milieu (3, 4, 5).
Overal te vinden
Microplastic is weliswaar voor het blote oog onzichtbaar, toch zit onze omgeving er vol mee. Zo zit het in ons drinkwater en ook in de lucht (6, 7). Het regent zelfs microplastics (8). Onze stranden zijn er onzichtbaar mee bevuild (9). De Rijn behoort tot de meest vervuilde rivieren ter wereld als het gaat om microplastic (10). Ook levensmiddelen ontkomen niet aan vervuiling met microplastic. Het is aangetroffen in honing (11), vis (12, 13) en kip (14). Volgens onderzoekers krijgen wij mensen via ons dieet jaarlijks tot 11.000 deeltjes microplastic binnen (15).
Is het een probleem voor de gezondheid?
Veel soorten plastic bevatten hulpstoffen zoals weekmakers die hormoonverstorend in het menselijk lichaam kunnen werken (16). Plastic bevat ook vaak vlamvertragers die neurotoxische effecten op het lichaam kunnen hebben (17). Dit plasticprobleem is vrij recent ontdekt en we weten nog lang niet alles over de gevaren die microplastic met zich meebrengt voor onze gezondheid (18, 19). We weten wel dat het alle bewoners van deze aarde aangaat.
Wat kunnen we eraan doen?
- Het beste is het om natuurlijke kleding te dragen van bijvoorbeeld biologisch katoen of hennep. Kleding met polyester en elastane kun je beter vermijden. Vooral fleece geeft extreem veel microplastic af tijdens een wasbeurt. Was niet vaker dan nodig en draai dan het liefst korte wassen op lage temperaturen. De was uithangen aan een droogrek geeft ook minder microplasticvervuiling dan drogen met een droger.
- Flessenwater kun je beter vermijden, omdat hiervan bekend is dat dit over het algemeen vrij veel microplastic bevat (20). Eén onderzoek meldt zelfs dat 93% van het flessenwater vervuild is met microplastic (21). Kraanwater met eventueel een goede waterfilter is de beste en goedkoopste optie.
- Kies in de supermarkt zoveel mogelijk voor onverpakte producten. Kies bijvoorbeeld voor losse avocado’s in plaats van twee stuks verpakt in plastic. Een doorn in mijn oog is dat biologische groenten en fruit vaak in plastic wordt verpakt, om het te onderscheiden van reguliere varianten. Ik was enkele weken geleden bij de Jumbo en zag dat ze nu een inventieve manier hebben gevonden om deze verspilling van plastic tegen te gaan, ze laseren de bio groenten daar nu:
- Eet niet te vaak mosselen. Op papier bieden mosselen veel nutriënten, maar deze filterdiertjes zitten vol met microplastic (22). Het is zelfs zo erg dat mosselen uit de Noordzee per gram één deeltje microplastic bevatten (23).
- Zeg nee tegen plastic wegwerpartikelen zoals rietjes, borden, bekers en tasjes. Kies voor rvs-rietjes en neem zelf een tas mee naar de winkel. Er zijn ook goede vervangers voor plastic zakjes gemaakt van hennep en biologische katoen, bewerkt met een laag bijenwas.
- Veel theezakjes zijn van nylon. Zet daarom liever thee met een thee-ei. Een bijkomend voordeel is dat losse thee vaak van betere kwaliteit is.
- Vermijd cosmetica met plastic (24). Vooral producten met een peeling maken rijkelijk gebruik van plastics. Dit is op het etiket meestal te herkennen aan de ingrediënten Polyethyleen (PE), Polypropyleen (PP) of Polyethyleen terephtalaat (PET). Soms zit het zelfs in tandpasta! Maar vergeet ook niet te kijken op de labels van zonnebrand, nagellak, make-up etc. Er bestaan apps zoals Beat the Microbead, om thuis via de barcode van een product snel te zien of het product microplastic bevat.
- Mocht je onverhoopt toch veel met microplastic in aanraking komen, dan kun je volgens wetenschappers sommige toxische additieven via zweten kwijtraken (25). Een bezoek aan de sauna kan je helpen om BPA uit te scheiden.
- Scheid thuis en op de zaak het afval, dit heeft echt zin (26). Het merendeel van het afval kan worden gereclycled en hergebruikt. Ruim 85% wordt omgezet naar granulaat en verwerkt tot slaapzakken, fleecetuien, tennisballen, jerrycans, speelgoed, autodashboards en bloempotten.
- Voorkom onnodige kilometers in de auto. Kies liever voor de benenwagen, de fiets of het OV. Zo slijten de banden minder, waardoor er minder microplastic van banden in de atmosfeer terecht komt. Bedenk ook dat consuminderen effect heeft, omdat vrachtwagens die de verbruiksartikelen naar de winkels brengen sterk bijdragen aan de bandenslijtage op de weg.
Zout
Ik krijg regelmatig de vraag of er veel microplastic in zeezout zit. Tot nu toe kon ik hier nooit antwoord op geven, omdat het nog niet was onderzocht. Dat is nu wel het geval. Sinds kort hebben onderzoekers hier uitgebreid naar gekeken. Het blijkt dat er zo goed als geen microplastic in zeezout zit uit Frankrijk (27). De onderzoekers vonden gemiddeld 5 stukjes microplastic per kilo zout, wat te verwaarlozen is. Zout uit China bevat volgens ander onderzoek wel erg veel microplastic (28).
Goed nieuws
De politiek is heel ver met het verbieden van plastic in cosmetica. Naar alle waarschijnlijkheid gaat dit snel gebeuren (29). Daarbij groeit de markt voor composteerbaar plastic op dit moment snel (30). Dat betekent dat dit plastic kan worden vergist tot groengas of worden gecomposteerd door bacteriën en schimmels. Een stuk milieuvriendelijker!
