Natuurmonumenten gebruikt landbouwgif waar ze zelf tegen strijdt

Dit blijkt uit onderzoek van de Volkskrant. Het gebruik door Natuurmonumenten is saillant, omdat de stichting eind maart nog excuses moest maken op Twitter na het verwijt aan een Drentse boer, die zijn ‘dode bodem’ zou hebben ‘kapot gespoten’. Na Volkskrant-vragen over glyfosaatgebruik liet Natuurmonumenten woensdag weten vanwege de ‘gekantelde perceptie over chemische middelen en de beeldvorming’ rond de organisatie ‘als eerste grote terreinbeheerder van Nederland’ per direct met het middel te zullen stoppen. 

Glyfosaat is omstreden, omdat het schade kan toebrengen aan het milieu en ‘waarschijnlijk kankerverwekkend is voor de mens’ – al is die claim van een tak van de Wereldgezondheidsorganisatie wetenschappelijk niet hard gemaakt. Toch werd Bayer-Monsanto, producent van RoundUp, deze week voor de derde keer in de Verenigde Staten veroordeeld tot het betalen van een torenhoge schadevergoeding aan gebruikers die kanker kregen.

Oranjegele weilanden

‘Hoe minimaal ook, wij zijn nooit gelukkig geweest met het gebruik ervan en hebben in 2017 al besloten vanaf volgend jaar te stoppen’, zegt Bjørn van den Boom, hoofd Public Affairs van Natuurmonumenten. ‘Ik wil wel benadrukken dat het om een onvoorstelbaar andere orde gaat dan het gebruik in de landbouw. Wij gebruiken het heel gericht om overwoekering van kwetsbare soorten te voorkomen en niet in het open veld, zoals de bij de weilanden die dit voorjaar weer oranjegeel kleurden. Maar laat ik dan nu zeggen dat we in de twee gebieden waar we gebruik de komende maanden nog overwogen, dit niet zullen doen.’

Natuurmonumenten waarschuwt wel voor de ‘serieuze bedreiging voor natuurwaarden’ nu glyfosaat uit hun gereedschapskist verdwijnt. ‘In het alarmerende rapport over de wereldwijd teruglopende biodiversiteit van eerder deze maand staan invasieve exoten op plaats vijf van bedreigingen voor de soortenrijkdom’, zegt Van den Boom. Woekeraars als de Amerikaanse eik, -vogelkers en Japanse duizendknoop zullen voortaan mechanisch door Natuurmonumenten verwijderd moeten worden. ‘In sommige gebieden zullen we de strijd mogelijk opgeven’, zegt Van den Boom. ‘Want als je één Amerikaanse vogelkers uittrekt, blijven altijd worteltoppen achter en krijg je er tien voor terug.’

‘Totale uitfasering’

Staatsbosbeheer erkent ook glyfosaat te gebruiken. ‘Alleen incidenteel, in uiterste gevallen waar er geen alternatieven zijn voor de bestrijding van invasieve exoten als de reuzenberenklauw wordt onder strenge voorwaarden minimaal gebruik toegestaan’, laat een woordvoerder weten. Zij streven ‘naar een zo snel mogelijke totale uitfasering’, maar zoeken nog naar alternatieven. Mogelijk wordt het ook daar mensenwerk.

Hoogleraar ecologie Han Olff (Rijksuniversiteit Groningen) erkent dat het moeilijk en duur is om exoten handmatig te verwijderen. ‘Mogelijk is de schade en verstoring zelfs groter dan beperkt gebruik van chemische middelen’, zegt hij. ‘Maar het gaat hier over beeldvorming. Natuurlijk zijn de volumes kleiner, maar als je ertegen bent in de landbouw dan moet je dit kunnen uitleggen. En dit gaat nu eenmaal makkelijker als je het zelf niet gebruikt.’

Niet hypocriet

Een bewoner naast het gebied Molenheide bij het Brabantse Mill kwam het gebruik van glyfosaat door Natuurmonumenten vorig jaar al op het spoor en probeerde zonder succes de organisatie daar direct mee te laten stoppen. Op de Molenheide werd tot voor kort de Amerikaanse vogelkers omgezaagd en daarna ‘aangestipt’ met glyfosaat. Van den Boom zegt dat Natuurmonumenten jaarlijks 60 liter gebruikte. In de landbouw gaat het om honderdduizenden liters. 

Hij blijft erbij dat het niet hypocriet is dat Natuurmonumenten glyfosaat gebruikt en tegelijk boeren oproept ermee te stoppen. ‘Op onze site staat al jaren dat we in het uiterste geval wel eens chemische middelen gebruiken’, zegt hij. ‘Wij zijn er tegen als hele stukken land ermee worden ‘gereset’. Maar als gebruikt waarvoor het is bedoeld, als gewasbeschermer, dan pleiten wij voor het terugdringen van het gebruik, zoals ons met 80 procent lukte in drie jaar.’