Een föhn op je huid, kan die ervoor zorgen dat je geen last hebt van de eikenprocessierups? En hoe zit het met een kledingroller? Arts en eikenprocessierups-deskundige Henk Jans reageert op de twee theorieën, die rondgaan op sociale media.
"Als je de bultjes door de brandharen van de eikenprocessierups eenmaal hebt, dan helpt een föhn niet", zegt Jans maar meteen. "Die bultjes ontstaan door histamine, die door je cellen wordt vrijgemaakt als reactie op de lichaamsvreemde eiwitten van de brandharen van de eikenprocessierups. Tegen dit vrijmaken van histamine werkt föhnen niet."
Eiwit verandert
Maar, zegt Jans. Het zou wel zo kunnen zijn dat föhnen helpt vóórdat je last krijgt van bultjes. "We weten dat de structuur van eiwitten verandert als de temperatuur boven de 60 graden komt. Daardoor verliezen sommige eiwitten hun allergene werking. Dat betekent dat deze eiwitten niet meer in staat om de reactie waarbij histamine vrijkomt tot stand te brengen. Daardoor ontstaan er ook geen klachten."
"Hoewel onderzoek daar meer duidelijkheid over zou moeten geven, kan ik me wel voorstellen dat je door te föhnen dus wel de hoeveelheid haartjes waar je last van krijgt, kunt beperken. Daarbij moet je wel uitkijken dat je je huid niet verbrandt."
Kledingroller over je huid
Een andere theorie die op sociale media rondgaat, is dat je een kledingroller over je huid moet halen nadat je in de buurt van eiken bent geweest. "Dat is niet zo'n slecht idee", zegt Jans. "Alleen is de plak- en trekkracht van een kledingroller net iets te zwak. Ducttape, dat ook genoemd wordt, is dan weer te sterk. Dan houd je geen haar meer over."
"Ik heb ooit met een verbandfabrikant gekeken of we een iets sterkere roller op de markt kunnen brengen. Dat is niet gelukt. Maar één advies als je het toch met een kledingroller probeert: vervang elke keer het velletje, zodat hetzelfde velletje niet meerdere keren (met de eerder verwijderde brandharen) over je huid gaat."
Klachten door de eikenprocessierups:
Hoe herken je het?
De bultjes van een eikenprocessierups zijn rood, soms met een blaasje erop, jeuken heel erg en kunnen ook pijn doen, vertelt Henk Jans. "En ze komen vaak met veel tegelijk, daardoor zie je dat het bijvoorbeeld geen muggenbulten zijn. Een ander verschil met muggenbulten is dat je bij muggen vaak ziet waar je gestoken bent, bij de haartjes van de eikenprocessierups zie je dat niet." Slechts een klein percentage heeft last van ogen of luchtwegen.
Wat gebeurt er in het lichaam als zo'n haartje op je terechtkomt?
"De haartjes komen met een soort weerhaakjes op je af", aldus Jans. "Met die weerhaakjes zetten de brandharen zich vast in de huid, waarbij ze breken en een eiwit afgeven. Dat is een lichaamsvreemd eiwit, dus het lichaam reageert daarop met antistoffen. Daardoor ontstaan bultjes, jeuk en roodheid, een soort kleine allergische reactie."
Hoe voorkom je dat je last krijgt?
Het efficiëntst, maar ook het meest rigoureus, is het mijden van gebieden waarin de rups leeft. "Dat gebeurt bijvoorbeeld in Zuid-Frankrijk, waar de dennenprocessierups leeft. Daar staan borden om te waarschuwen dat je een gebied niet in moet gaan of beschermingsmaatregelen moet treffen", vertelt Jans. "Ook door een lange broek en lang T-shirt aan te doen, verklein je de kans dat de haren van de rups op je huid vallen. Preventief insmeren, zoals bijvoorbeeld tegen muggen, kan bij de eikenprocessierups niet."
Wat als je in contact bent gekomen met haartjes?
Als de haartjes op je huid terecht zijn gekomen, kun je ze eerst met plakband proberen te verwijderen, adviseert Jans. Daarna is het verstandig om te spoelen of - afhankelijk van waar de irritatie zit - te douchen. Ook kun je een verzachtende crème smeren met Aloë vera, calendula, menthol of eucalyptus. Dat gaat de jeuk tegen. Krijg je een heftiger reactie, voel je je bijvoorbeeld niet lekker of krijg je koorts, dan is het aan te raden om naar de huisarts te gaan. Die kan dan bijvoorbeeld antihistamine geven.
Is er een haartje in je oog gevallen, dan is het advies om te spoelen zodra je klachten krijgt. Houden de klachten aan, dan is het verstandig om naar de huisarts te gaan. Die kan de brandharen dan verwijderen of je doorverwijzen naar de oogarts.
