Direct naar artikelinhoud

Gezond drinken bestaat tóch niet: ook dat ene glaasje per dag kun je beter laten staan

Gezond drinken bestaat niet. Dat blijkt uit een nieuwe internationale overzichtsstudie op basis van gezondheidsgegevens van 600.000 drinkers in negentien landen. De megastudie die vandaag in het wetenschappelijke tijdschrift The Lancet verschijnt, lijkt de definitieve dolksteek in de rug van het idee van ‘het ene gezonde glaasje’ te zijn.

Veel Nederlanders drinken dagelijks een glaasje rode wijn bij het eten.Beeld Marcel van den Bergh/de Volkskrant

Verlaag de adviezen voor gezond alcoholgebruik, schrijven de onderzoekers van meer dan honderd universiteiten, waaronder het Erasmus MC, die bij de studie betrokken waren. In Nederland geldt sinds 2015 al een aangescherpte richtlijn voor alcohol.

Drink geen alcohol of in elk geval niet meer dan een glas per dag, luidt het Nederlandse advies van de Gezondheidsraad. Maar in veel andere landen, zoals Groot-Brittannië, de VS, Italië, Spanje en Portugal liggen de adviezen hoger en dus ‘te hoog’, aldus de onderzoekers.

In de overzichtsstudie zijn de gegevens van 600.000 mensen, verzameld uit 83 individuele studies in verschillende landen tussen 1964 en 2010, samengebracht. Het onderzoek richt zich voornamelijk op hart- en vaatziekten, omdat daar – in tegenstelling tot bijvoorbeeld de verhoogde kans op allerlei vormen van kanker – nog altijd enige controverse over bestond.

Ook met de verstrenging van de richtlijnen bleef de vraag staan of gematigde alcoholconsumptie nou wel of niet ‘een beetje goed’ was voor hart en vaten. Het antwoord is nee, schrijven de onderzoekers in de nieuwe studie.

Elk glas verhoogt het risico 

Met elk glas extra verhoogt de drinker de kans op een beroerte, hartfalen, een hoge bloeddruk en een aorta-aneurysma – zaken die stuk voor stuk dodelijk kunnen zijn. Dit betekent voor een 40-jarige man dat hij gemiddeld anderhalf jaar ouder zal worden als hij minder dan een glas alcohol per dag drinkt dan wanneer hij elke dag één glas drinkt, rekenen de onderzoekers als voorbeeld voor. Weinig drinkende vrouwen (minder dan een glas per dag) worden gemiddeld 1,3 jaar ouder dan de één-glas-per-dag-drinksters. Daarbij merken de onderzoekers op dat het gaat om Britse eenheden alcohol die iets groter zijn dan Nederlandse. Zeven Britse glazen per week zijn tien Nederlandse eenheden (250 ml bier of 100 ml wijn) per week.

Er is eigenlijk maar één uitzondering en dat is dat een glas alcohol per dag de kans op een niet-dodelijk myocardiaal infarct (in de volksmond ‘hartaanval’ genoemd) iets verkleint. ‘Maar dit weegt geenszins op tegen de andere wel dodelijke gevolgen van alcoholinname’, schrijven de onderzoekers.

Hoe zit het dan met de onderzoeken die (in het verleden) wel een positief effect constateren bij gematigd drankgebruik? Die studies kampen met methodologische mankementen, zegt co-auteur Trudy Voortman, voedingswetenschapper bij Erasmus MC. De groep niet-drinkers bestond bijvoorbeeld vrijwel altijd uit veel voormalige drinkers die vanuit gezondheidsoogpunt gestopt waren met drinken. Geen wonder dat zij er gezondheidstechnisch slechter aan toe waren dan gematigde gezonde drinkers.

Voedingshoogleraar Jaap Seidell (Vrije Universiteit Amsterdam) stelde in 2015 mede de Nederlandse alcoholrichtlijnen op. Hij is blij met de nieuwe studie. ‘Deze bevindingen onderstrepen wat wij al zeiden. Drinken is heus gezellig, maar voor je gezondheid moet je het niet doen.’

Alcohol bij de kapper

Seidell noemt de nieuwe studie ‘een belangrijk signaal’ tegenover het animo dat hij in de samenleving signaleert voor het opheffen van allerlei alcoholbeperkingen. ‘Bij steeds meer voetbalwedstrijden wordt toch bier geschonken, er gaan allerlei stemmen op voor het schenken van alcohol bij de kapper of boekhandel. Meer verkooppunten zorgt voor meer drankgebruik, zo eenvoudig is het. Ik ben daar dus geen voorstander van.’

Seidell is niet tegen gematigd drinken, zo lang niemand maar beweert dat het gezond is. ‘Ik hoop dat de bevindingen uit deze studie eindelijk een eind zullen maken aan de door de industrie gesponsorde studies die nog altijd proberen aan te tonen dat er wel degelijk positieve gezondheidseffecten zijn.’

--------------------

KANTELEND DENKEN

1986

Ruud Hermus, hoogleraar voedingsleer in Wageningen en directeur van het TNO-instituut Toxicologie en Voeding, stelt dat matig alcoholgebruik – maximaal vier glazen per dag – een positief effect heeft op de gezondheid en het risico op een hartinfarct verlaagt.

1990

Nederlandse producenten en importeurs van bier, wijn en gedistilleerd lanceren de leuze ‘Geniet, maar drink met mate’.

2006

De Gezondheidsraad adviseert alcoholgebruik te matigen. Mannen zouden zich moeten beperken tot hooguit twee standaardglazen per dag, volwassen vrouwen tot één standaardglas per dag.

2007

Drie onderzoekers van TNO, onder wie Ruud Hermus, vinden de Gezondheidsraad te streng. Een glaasje meer kan best: drie glazen per dag voor mannen en twee voor vrouwen. Matig alcoholgebruik beschermt vooral mensen van middelbare leeftijd tegen hart- en vaatziekten, stellen zij.

2015

Publicatie van omvangrijk Deens onderzoek, waarin van 13 duizend Deense mannen en vrouwen tussen 1976 en 1988 werd bijgehouden wat ze dronken en wat hun kans was te overlijden aan hart- en vaatziekten. Matige wijndrinkers leefden langer en gezonder dan niet-drinkers en overmatige drinkers en langer dan liefhebbers van bier en sterkedrank. 

2015

De Gezondheidsraad adviseert mensen die alcohol drinken zich te beperken tot één glas per dag. Voor bepaalde groepen, zoals jongeren, vrouwen die borstvoeding geven of zwanger zijn en mensen die medicijnen gebruiken die niet samengaan met alcohol, luidt het advies: geen alcohol.

2017

Volgens Brits onderzoek, gepubliceerd in BMJ, zijn er geen positieve gezondheidseffecten van matig alcoholgebruik. Zelfs matige drinkers lopen verhoogde kans op hersenschade, zoals afname van weefsel in de hippocampus. Vrouwen hebben een verhoogde kans op borstkanker. Voor dit onderzoek zijn honderden Britten dertig jaar lang gevolgd.