Koninklijk samenbrenger Koen Geens (CD&V) doet naarstig verder, maar er is wat gerommel in de marge, alweer. En dat gerommel komt uit eigen rangen.

In het nieuws: Pieter De Crem (CD&V), nog steeds minister van de christendemocraten in de restregering Wilmès, vond het nodig om naar de studio’s van LN24 te trekken.

De details: Bij journalist Martin Buxant liet hij zich eens lekker gaan.

• ‘Het is voor ons irreëel, want het bestaat niet. Die droom of virtuele realiteit waarin de Franstalige politieke wereld zich bevindt, en waar men de naam Vivaldi-coalitie voor heeft bedacht, maar waar niemand de partituur van kent: irreëel’, zo haalde De Crem nog eens uit.
• Niets nieuw, maar wel nog eens communicatieve olie op het vuur, want al weken schrijft de Franstalige pers dat ‘CD&V vroeg of laat wel zal plooien’. Nochtans viel er de voorbije dagen bij de twee grote spelers aan Franstalige kant, PS en MR, duidelijk op te tekenen dat zij niet meer geloven dat ‘Vivaldi’ haalbaar is. Maar tussen dat in off the record-gesprekken toegeven, en dat openlijk gaan erkennen, zit een belangrijke gevoeligheid.
• De Crem was nog niet uitgeraasd en voegde nog een pittig element toe: ‘Wij zitten niet vastgelijmd (scotché) aan de N-VA. Maar wij hebben de verkiezingen verloren, zijn maar de zesde partij federaal, het is niet aan ons om de rol te spelen om de volgende regering te gaan leiden.’

Achter de schermen: Met andere woorden, De Crem komt zich moeien, en gunt zijn partij en Geens expliciet niet de Zestien:

• De Crem, ondertussen 14 jaar ononderbroken in opeenvolgende regeringen, is al langer iemand die zich fel profileert, sinds z’n partijgenoot en rivaal Koen Geens (CD&V) een opdracht heeft gekregen, nu twee vrijdagen geleden. Hij wilde absoluut dat Geens als opdrachthouder ‘aan banden werd gelegd’, zoals hij het plastisch verwoordde: de koninklijke opdrachthouder mocht en kon enkel en alleen paars-gele paden bewandelen, en z’n opdracht moest beperkt zijn in tijd.
• De Crem speelde een opvallende rol op de meeting met de top van CD&V, die zondag na de aanstelling. Daar ging de Oost-Vlaming bijzonder fel in tegen Geens. Geens had ‘achter de rug van alles en iedereen en vooral z’n eigen voorzitter’ die aanstelling bedisseld met het Paleis.
• Dat de CD&V-vicepremier toegaf dat hij al drie keer eerder door de koning benaderd was voor een eventuele opdracht, maar de boot telkens had afgehouden, leidde tot nog meer ergernis. Uiteindelijk moest voorzitter Joachim Coens De Crem ter orde roepen in de vergadering. Coens zou wel degelijk, in de week voorafgaand aan de aanstelling van Geens, dat scenario besproken hebben.
• Dat uitgerekend De Crem nu zich openlijk komt mengen in de moeizame opdracht die Geens moet vervullen, zet kwaad bloed in de partij. ‘Wat heeft De Crem nu eigenlijk nog bewezen de afgelopen jaren? Een totaal afwezige rol in de regering vier jaar lang. En voor de interne verkiezingen een pleidooi om een nieuw, rechts blok op te richten, buiten CD&V om? Dat hij telkens weer beloond werd door de partij is zeer cynisch’, zo stelt een CD&V-parlementslid.
• Dat De Crem ‘back‘ zou zijn, zoals in sommige kranten verscheen de afgelopen dagen, leidt tot hoongelach bij partijgenoten. ‘Van hem mag heel het circus nog maanden aanslepen. Bij een nieuwe regering is het toch gedaan voor hem. Partijbelang is duidelijk irrelevant.’
• Opvallend wel: CD&V-voorzitter Joachim Coens laat betijen. De voorzitter zelf kwam in de begindagen van Geens z’n opdracht ook al met het voorstel voor een afspiegelingscoalitie, wat vooral tot onbegrip leidde bij de andere partijen die een ‘Rode Duivel’-coalitie proberen te maken. ‘Het is toch wel gebruikelijk dat de partij van een informateur of opdrachthouder zich wat op de vlakte houdt, en ‘haar’ mannetje alle kansen geeft. Maar hier dus niet’, zo stelt een voorzitter vast.
• Ook opvallend: enkel jongerenvoorzitter Sammy Mahdi uitte op Villa Politica wat voorzichtige kritiek op De Crem, door te stellen: ‘Ik vind het niet verstandig dat er commentaar geleverd wordt’.

Waarom dit van belang is: de PS gebruikte de uitval van De Crem om, alweer, de deur communicatief wat dicht te doen.

• De PS speelt een dubbele rol in heel de onderhandelingen op dit moment. Voor de schermen geven ze geen centimeter prijs, en zijn ze ‘verontwaardigd’ over de uitspraken van De Crem.
• ‘De PS neemt akte van het diktat dat door minister De Crem is afgeroepen. Dit feit zal maandag geanalyseerd worden op het partijbureau van de PS, die er zijn gevolgen uit zal trekken.’
• Dat belooft niet veel goeds: ook op het eind van de opdracht van Georges-Louis Bouchez (MR) en Joachim Coens (CD&V) kondigde Magnette al op voorhand aan dat er een partijbureau zou komen dat zou stuiven, om dan die bewuste maandag de hele zaak af te branden.
• Dat blijft een beetje vreemd: nu al aankondigen dat het maandag oorlog wordt. Want achter de schermen is toch een ander verhaal bezig: er wordt wel degelijk gepraat, en men heeft geen moeite om te erkennen dat ‘de Vivaldi-coalitie dood is’. De Crem trapte dus een open deur in, alleen met iets te veel machtsvertoon. En dat gaf de PS de mogelijkheid om de tanden te laten zien.
• Het zet Geens wel onder druk: de PS toont naar haar achterban en zelfs middenkader geen enkele opening, geen versoepeling in de oorlogstaal naar N-VA of alles wat naar ‘Zweeds’ ruikt. Dat maakt dat als Magnette ooit moet aankondigen met de N-VA in zee te willen gaan, dat een complete shock zou worden. Allerminst ideaal om een coalitie te maken. Of komt Magnette maandag met het nieuws aan zijn partijgenoten ‘dat Vivaldi echt niet kan en er maar één optie rest’? Het is voorlopig gissen.
• Wat wel zo is: de PS blijft in onbevreesde aanvalsmodus. Zo was er gisteren alweer een symbolische actie: PS-fractieleider Ahmed Laaouej en FGTB-voorzitter Robert Verte­nueil kwamen schouder aan schouder in Le Soir eisen dat er een verlaging van het btw-tarief op elektriciteit komt.
• En toch: tegelijk is men niet te beroerd toe te geven dat ‘het contact tussen De Wever en Magnette aan tafel goed is, en dat het zelfs bij momenten amusant is om met de cynische humor van de N-VA-voorzitter geconfronteerd te worden’. Maar tussen ‘dezelfde analyse maken over hoe moeilijk het is’, en echt ‘een akkoord PS-N-VA’ maken, zit nog een wereld van verschil.

In de wandelgangen: De vraag wie nu de crisis forceert en richting verkiezingen marcheert, wordt zo steeds pertinenter.

• Bij de MR ontkent men categoriek dat voorzitter Georges-Louis Bouchez aanstuurt op een vervroegde verkiezing. Dat is nochtans de overtuiging van zowat alle hoofdrolspelers rond de tafel. Of op z’n minst dat de MR absoluut daarover verwarring zaait.
• Maar dat de PS gisteren met een dreiging rond haar partijbureau kwam, was meteen het ultieme bewijs voor de Franstalige liberalen dat niet zij, maar hun collega’s aan de Keizerslaan de zaak bijna tot aan de afgrond brengen.
• Fijntjes wordt erop gewezen dat Elio Di Rupo (PS) veel meer een Machiavellist was, maar ook iemand die op elk moment z’n cool bewaarde, en beredeneerd en rustig bleef. ‘Het imago van Magnette als ‘professor’ klopt toch niet helemaal, hij heeft een heel impulsief/emotioneel kantje, wat een beetje gevaarlijk is.’
• Hoe dan ook, de MR heeft wel een aantal argumenten om nu geen verkiezingen te willen:
  • De MR is niet klaar voor verkiezingen, of toch niet zoals ze dat in 2024 zou kunnen zijn, wanneer Bouchez vier jaar z’n plannen heeft kunnen uitvoeren. ‘Geef hem nog wat tijd en het zal nog veel spectaculairder zijn.’
  • Uiteraard zitten de Franstalige liberalen in Wallonië wél in een regering met PS én Ecolo. Ga je die dan in een campagne federaal met zwaard en vuur bestrijden, terwijl je in Namen samen regeert? Moeilijk.
  • De MR mag dan straks mogelijk wel zetels winnen, de liberale familie zal het lastig krijgen, want Open Vld dreigt een klap te krijgen. Dan heb je niet veel netto gewonnen.
  • Zal de verkiezingsuitslag ook maar enigszins de politieke puzzel federaal makkelijker leggen? Zeer onwaarschijnlijk. Zelfs al krijgt de MR dan het politieke leiderschap in Franstalig België, wat doe je er dan mee?

Minstens evenveel van tel: Vanuit de N-VA komen ondertussen toch een aantal andere signalen. Geens mag gaan hopen.

• Het was opnieuw op LN24, dat er gisteren interessante boodschappen te rapen vielen. Voormalig Vlaams minister-president Geert Bourgeois (N-VA), tegenwoordig Europees Parlementslid, was ooit de man die na zijn missie als preformateur verklaarde dat er ‘een Grand Canyon‘ was tussen zijn N-VA en de PS. Een persconferentie waarop hij en Rudy Demotte (PS) die ‘onmogelijkheid om samen te besturen’ zouden vaststellen, kwam er uiteindelijk nooit.
• Misschien maar goed voor Bourgeois, want gisteren gaf hij een heel ander signaal. ‘In België moet je akkoorden maken met de Waalse socialisten (…) Het is de grootste partij in Wallonië en ik respecteer hen dan ook. Ik heb er vrienden en veel persoonlijke contacten. We moeten aan tafel zitten en elkaars gevoeligheden respecteren.’
• Symbolisch kan dat tellen: Bourgeois is de stichter van de partij, een belangrijkere éminence grise van N-VA is onmogelijk te vinden. Dat hij nu z’n vol gewicht achter onderhandelingen met de PS zet, maakt het voor De Wever alvast een stukje makkelijker om te kunnen bewegen.
• En Bourgeois is niet de enige die een signaal geeft. De Standaard dacht het idee van Het Laatste Nieuws (of ging De Tijd het niet eerst doen, maar ontbrak de mankracht?), om burgemeesters te bellen, eens netjes over te doen voor de N-VA. Bij de burgemeesters van Open Vld (quasi allemaal tegen paars-groen) en CD&V (geen sprake van een Vivaldi-coalitie) leverde dat telkens een ‘njet’ op. Maar de N-VA-burgemeesters geven groen licht aan een coalitie met PS.
• Van de 53 N-VA-burgemeesters gaven er 38 een antwoord, en liefst 32 van hen zien een samenwerking met de PS wel zitten. Amper twee burgemeesters zeiden ‘neen’ tegen de PS. De twee grote argumenten?
  • ‘We zitten in Antwerpen al met hen in coalitie, met socialisten valt te praten.’
  • ‘Het is belangrijk dat de N-VA mee bestuurt federaal, ook voor hen als burgemeester lokaal.’

Opvallend in de marge: Heeft Geens wel genoeg oog voor iedereen in het proces?

• Opvallend, de uitspraken van De Crem waren de aanleiding voor Kristof Calvo (Groen) om zich met de groenen nog eens in de match te boksen. Op Twitter reageerde hij: ‘Het Paleis heeft Koen Geens aangeduid om een oplossing te vinden. Het zou goed zijn als alle partijen, ook de mijne, hem die kans geven. Afschieten is makkelijk. Maar opbouwen, dat hebben we nodig.’
• Iedereen in de Wetstraat weet ondertussen dat Geens niet werkt op een Vivaldi-coalitie, waar de groenen graag deel van zouden willen uitmaken. Geens verklaarde wel een ‘open opdracht’ te hebben, toen hij een eerste keer uit het paleis wandelde, en de groenen zijn ondertussen één keer ontvangen door Geens. Meer dan dat is het voorlopig niet, ze staan aan de zijlijn. Lastig voor Calvo.
• Overigens is dat ‘opbouwen’ en ‘niet afschieten’ niet aan alle groenen besteed. ‘Als er een regering komt met N-VA, dan is het zonder ons’, zo stelt Ecolo-covoorzitter Rajae Maouane in Metro opnieuw een veto.
• Maar de groenen zijn niet bepaald de enige die voorlopig niet erg veel aandacht krijgen van de koninklijke samenbrenger: op Villa Politica was Conner Rousseau, de sp.a-voorzitter, te gast. En die liet daar toch even in z’n kaarten kijken, wat net iets relevanter is dan Groen vandaag: de sp.a is een cruciale partner in een Rode Duivel-coalitie. Ze zijn mathematisch nodig, maar kunnen ook wat de lijm tussen N-VA en PS vormen. De 27-jarige sp.a-voorzitter heeft daarbij tot nu toe zich niet verbrand, maar het ziet er naar uit dat Geens hem misschien toch iets meer in het spel kan brengen.
• ‘Vorige week maandag hebben wij een contact gehad’, zei Rousseau over z’n meetings met Geens. ‘Sinds dan hadden we geen contact meer, dat is toch wel al negen dagen geleden‘, zo voegde de sp.a-voorzitter veelbetekenend toe. ‘Ik heb altijd geleerd: geen nieuws is goed nieuws. Maar ik weet het niet, laat ons hopen dat hij vooruitgang maakt, maar ik kan u dus niets meer vertellen.’

Ondertussen te verwachten: de restregering van Sophie Wilmès (MR) probeert een beetje wanhopig om een verdere ontsporing van de begroting te vermijden. Dat schrijft De Tijd. Bedoeling zou zijn om 2 miljard te vinden.

• De restregering heeft onder elkaar (MR, Open Vld en CD&V) slechts 38 zetels. Maar ze zouden perfect in de Kamer de steun kunnen krijgen van PS, N-VA en sp.a, waardoor ze meteen een meerderheid hebben om een soort minimale begroting te stemmen.
• Doen ze dat met die meerderheid, dan is dat meteen een stevig signaal. Maar stemmen ze een begroting met een soort Vivaldi-steun, van groenen en pakweg cdH erbij, maar zonder de N-VA, dan is dat meteen ook een signaal. Het feit dat Wilmès nu toch naar een Vivaldi-begroting op zoek zou gaan, maakt het er dus niet makkelijker op. Want de PS heeft al tot vervelens toe gepleit voor een tijdelijke noodregering. Een begroting stemmen met een Vivaldi-coalitie, maar er dan geen regering mee vormen, dat is ook wat absurd. Dus: alles komt terug in de Wetstraat, en niets kan vooruit.

De essentie: Externe stoorzenders blijven het werk van Geens bemoeilijken. Maar tegelijk zijn er ook een aantal andere signalen. Vanuit de N-VA komt witte rook en verzoenende taal, terwijl achter de oorlogstaal van de PS toch een andere verhaal schuilgaat. De vraag is straks of de twee groten door één deur geraken, om naar een volgende fase te gaan in de onderhandelingen en vervolgens de MR ook te kunnen trotseren. Lukt Geens daarin, dan kunnen verkiezingen alvast tijdelijk vermeden worden.

Om in het oog te houden: Een belangrijke barometer: de nota-Geens lekt voorlopig niet.