Het stofje berberine is een van de effectiefste natuurlijke supplementen die er zijn. Deze stof, die in je lichaam op moleculair niveau werkzaam is, heeft zeer indrukwekkende gezondheidsvoordelen. Het is aangetoond dat berberine de bloedsuikerspiegel verlaagt, gewichtsverlies veroorzaakt en de gezondheid van het hart verbetert, om er maar een paar te noemen. Het is een van de weinige supplementen waarvan is aangetoond dat het even effectief is als een farmaceutisch medicijn. Hieronder vind je een gedetailleerd overzicht van berberine en gezondheidseffecten ervan.
Wat is Berberine?
Berberine is een bioactieve stof die kan worden gewonnen uit verschillende planten, waaronder de groep struiken van het geslacht Berberis (1). Technisch gezien behoort berberine tot een klasse van verbindingen genaamd alkaloïden. Het heeft een gele kleur en is vaak gebruikt als kleurstof. Berberine heeft een lange geschiedenis van gebruik in de traditionele Chinese geneeskunde, waar het wordt ingezet bij de behandeling van verschillende aandoeningen. Nu is wetenschappelijk aangetoond dat het een aantal zeer gunstige effecten heeft bij verschillende gezondheidsproblemen (2).
Kortom: Berberine is een stof die uit verschillende planten kan worden gewonnen. Het heeft een lange geschiedenis van gebruik in de traditionele Chinese geneeskunde.
Hoe werkt het?
Berberine is inmiddels in honderden verschillende onderzoeken getest. Het blijkt krachtige effecten te hebben op veel verschillende biologische systemen (3). Berberine wordt na inname door het lichaam opgenomen en in de bloedbaan gebracht. Vervolgens reist het de lichaamscellen binnen. In de cellen bindt het zich aan verschillende ‘moleculaire doelwitten’ en verandert het de functie daarvan (4). Dit is vergelijkbaar met hoe farmaceutische medicijnen werken. Ik zal hier niet in detail treden, omdat de biologische mechanismen ingewikkeld en divers zijn. Een van de belangrijkste acties van berberine is echter het activeren van een enzym in cellen dat AMP-geactiveerde proteïnekinase (AMPK) wordt genoemd (5). Dit enzym wordt soms een ‘metabole hoofdschakelaar’ genoemd (6). Het wordt aangetroffen in de cellen van verschillende organen, waaronder de hersenen, spieren, nieren, hart en lever. Dit enzym speelt een belangrijke rol bij het reguleren van de stofwisseling (7, 8). Berberine beïnvloedt ook verschillende andere moleculen in cellen en het kan zelfs beïnvloeden welke genen worden in- of uitgeschakeld (4).
Kortom: Berberine beïnvloedt het lichaam op moleculair niveau en verschillende functies in cellen. Een van de belangrijkste functies is het activeren van een belangrijk enzym genaamd AMPK, dat de stofwisseling reguleert.
Het zorgt voor een aanzienlijke bloedsuikerverlaging
Diabetes type 2 is een ernstige ziekte die de afgelopen decennia ontzettend veel voorkomt en jaarlijks miljoenen doden veroorzaakt. Het wordt gekenmerkt door verhoogde bloedsuikerspiegels (glucose), hetzij veroorzaakt door insulineresistentie of door gebrek aan insuline. Na verloop van tijd kunnen hoge bloedsuikerspiegels de weefsels en organen van het lichaam beschadigen, wat kan leiden tot verschillende gezondheidsproblemen en een kortere levensduur. Veel onderzoeken tonen aan dat berberine de bloedsuikerspiegel aanzienlijk kan verlagen bij personen met diabetes type 2 (9). De effectiviteit ervan is zelfs vergelijkbaar met het populaire diabetesgeneesmiddel metformine (2, 10). Het lijkt te werken via meerdere mechanismen (11):
- Vermindert de insulineresistentie, waardoor het bloedsuikerverlagende hormoon insuline doeltreffender wordt;
- Verhoogt de glycolyse, waardoor het lichaam de suikers in de cellen beter kan afbreken;
- Verlaagt de suikerproductie in de lever;
- Vertraagt de afbraak van koolhydraten in de darmen;
- Verhoogt het aantal nuttige bacteriën in de darmen.
In één onderzoek onder 116 diabetespatiënten verlaagde 1 gram berberine per dag de nuchtere bloedsuikerspiegel met 20%, van 7,0 tot 5,6 mmol/l (126 tot 101 mg/dl), ofwel van diabetische naar normale niveaus (12). Het verlaagde ook het HbA1c (een marker voor bloedsuikerspiegels op de lange termijn) met 12%, en verbeterde daarnaast de bloedlipiden zoals cholesterol en triglyceriden (12). Volgens een groot overzicht van 14 onderzoeken is berberine even effectief als orale diabetesmedicijnen, waaronder metformine, glipizide en rosiglitazon (dit laatste medicijn is in Europa al in 2010 wegens ernstige bijwerkingen van de markt gehaald) (13). Het gaat goed samen met leefstijlveranderingen en heeft ook bijkomende effecten wanneer het wordt toegediend met andere bloedsuikerverlagende medicijnen (2). Als je online discussies bekijkt, zie je vaak dat mensen hun torenhoge bloedsuikerspiegels letterlijk kunnen normaliseren door dit supplement te nemen. Dit spul werkt echt, zowel in onderzoeken als in de echte wereld.
Kortom: Berberine is zeer effectief bij het verlagen van de bloedsuikerspiegel en HbA1c, waarden die verhoogd zijn bij mensen met diabetes. Het werkt net zo goed als sommige farmaceutische medicijnen.
Berberine kan u helpen om af te vallen
Berberine kan ook effectief zijn als afslanksupplement. Tot dusverre zijn er twee onderzoeken gedaan naar de effecten op het lichaamsgewicht. In een 12 weken durend onderzoek onder zwaarlijvige personen zorgde inname van driemaal daags 500 mg berberine voor ongeveer 5 kilo gewichtsverlies. De deelnemers verloren ook 3,6% van hun lichaamsvet (14). Een ander, indrukwekkender onderzoek werd uitgevoerd onder 37 mannen en vrouwen met het metabool syndroom. Deze studie duurde 3 maanden en de deelnemers slikten 3 maal daags 300 mg. De deelnemers verlaagden hun BMI-waarden van 31,5 (obesitas) naar 27,4 (overgewicht) in slechts 3 maanden. Ze verloren ook buikvet en verbeterden veel gezondheidsmarkers (15). De onderzoekers denken dat het gewichtsverlies wordt veroorzaakt door een verbeterde functie van vetregulerende hormonen, zoals insuline, adiponectine en leptine. Berberine lijkt ook de groei van vetcellen op moleculair niveau te remmen (16, 17). Er is echter meer onderzoek nodig naar de gewichtsverlieseffecten van berberine.
Kortom: Twee onderzoeken hebben aangetoond dat berberine aanzienlijk gewichtsverlies kan veroorzaken, terwijl het tegelijkertijd allerlei andere gezondheidsmarkers verbetert.
Het verlaagt cholesterol en mogelijk ook het risico op hartaandoeningen
Hartziekten zijn momenteel wereldwijd de grootste oorzaak van vroegtijdig overlijden. Veel factoren die in het bloed kunnen worden gemeten, worden in verband gebracht met een verhoogd risico op hartaandoeningen. Het blijkt dat berberine veel van deze factoren verbetert. Volgens een overzicht van 11 onderzoeken kan het zorgen voor (18):
- Verlaging van het totale cholesterol met 0,61 mmol/l (24mg/dl);
- Verlaging van het LDL-cholesterol met 0,65 mmol/ l (25 mg/dl);
- Verlaging van de triglyceriden in het bloed met 0,50 mmol/l (44 mg/dl);
- Verhoging van het HDL-cholesterol met 0,05 mmol/l (2 mg/dl).
Er is ook aangetoond dat het apolipoproteïne B, dat een zeer belangrijke risicofactor is, verlaagt met 13-15% (19, 20). Volgens sommige onderzoeken berust de werking van berberine op de remming van het enzym PCSK9. Dit leidt ertoe dat er meer LDL uit de bloedbaan wordt verwijderd (21, 22). Bedenk dat ook diabetes, hoge bloedsuikerspiegels en obesitas belangrijke risicofactoren zijn voor hartaandoeningen, die allemaal lijken te worden verbeterd met dit supplement. Gezien de gunstige effecten op al deze risicofactoren, lijkt het waarschijnlijk dat berberine het risico op hartaandoeningen drastisch zou kunnen verlagen.
Kortom: Studies tonen aan dat berberine het cholesterol- en triglyceridengehalte verlaagt, terwijl het HDL (het ‘goede’) cholesterol verhoogt. Het kan op de lange termijn het risico op hartaandoeningen verlagen.
Andere gezondheidsvoordelen
Berberine kan ook tal van andere gezondheidsvoordelen hebben:
- Depressie: studies bij ratten tonen aan dat het kan helpen bij het bestrijden van depressie (23, 24, 25).
- Kanker: reageerbuis- en dierstudies hebben aangetoond dat het de groei en verspreiding van verschillende soorten kanker kan afremmen (26, 27).
- Antioxidant en ontstekingsremmer: in sommige onderzoeken is aangetoond dat het krachtige antioxidatieve en ontstekingsremmende effecten heeft (28, 29, 30).
- Infecties: het is aangetoond dat het schadelijke micro-organismen bestrijdt, waaronder bacteriën, virussen, schimmels en parasieten (31, 32, 33, 34).
- Leververvetting: het kan de opbouw van vet in de lever verminderen, wat een beschermend effect zou moeten hebben tegen niet-alcoholische leververvetting (NAFLD) (35, 36).
- Hartfalen: een studie toonde aan dat het zorgde voor een drastische vermindering van symptomen en voor afname van het risico op overlijden bij patiënten met hartfalen (37).
Veel van deze voordelen dienen nader onderzocht te worden voordat er definitieve aanbevelingen kunnen worden gedaan, maar het huidige bewijs is veelbelovend.
Kortom: Voorlopige studies tonen aan dat berberine een gunstige werking kan hebben tegen depressie, kanker, infecties, leververvetting en hartfalen. Het heeft ook krachtige antioxidatieve en ontstekingsremmende effecten.
Dosering en bijwerkingen
Veel van de hierboven aangehaalde onderzoeken gebruikten doseringen tussen de 900 en 1500 mg per dag. Het is gebruikelijk om driemaal daags 500 mg voor de maaltijd in te nemen (in totaal 1500 mg per dag). Berberine heeft een halfwaardetijd van enkele uren, dus het is noodzakelijk om je dagdosis over meerdere keren per dag te verspreiden om stabiele bloedspiegels te bereiken. Als je een medische aandoening hebt of medicijnen gebruikt, is het raadzaam om met je arts te overleggen voordat je het inneemt. Dit is vooral van belang als je momenteel bloedsuikerverlagende medicijnen gebruikt. Over het algemeen heeft berberine een uitstekend veiligheidsprofiel. De belangrijkste bijwerkingen houden verband met de spijsvertering; er zijn enkele meldingen van krampen, diarree, winderigheid, obstipatie en maagpijn (10).
Kortom: Een gebruikelijke dosering die wordt aanbevolen is 500 mg, 3 keer per dag, een half uur voor de maaltijd. Berberine kan bij sommige mensen spijsverteringsproblemen veroorzaken.
Om te onthouden
Berberine is een van de weinige supplementen die net zo effectief zijn als een medicijn. Het heeft krachtige effecten op verschillende aspecten van de gezondheid, met name de bloedsuikerspiegel. Als je een berberinesupplement wil proberen, dan zijn er online wel hoogwaardige supplementen te vinden. Degenen die er het meest baat bij hebben, zijn mensen met diabetes type 2 en metabool syndroom. Het kan echter ook nuttig zijn als algemene bescherming tegen chronische ziekten en als supplement tegen veroudering. Als je toch supplementen slikt, dan is berberine misschien wel een van de beste opties om in je arsenaal op te nemen (met toestemming vertaald).
