“De gesloten cultuur in de politieorganisatie moet worden opengebroken om verandering te kunnen bewerkstelligen”, zei Liane den Haan in de Tweede Kamer. Want je kunt als politieagent geen veiligheid en zekerheid aan burgers bieden als je jezelf niet veilig voelt in je eigen organisatie.
Zes procent van de medewerkers in de politieorganisatie ervaart discriminatie en 12 procent heeft te maken met pesten en intimidatie. “Dat is echt onaanvaardbaar hoog”, zei Liane den Haan tijdens het debat in de Tweede Kamer over racisme en discriminatie bij de politie. De misstanden zouden wat betreft het Kamerlid gelabeld kunnen worden als ‘grensoverschrijdend gedrag binnen de politieorganisatie’. “En dan gaat het niet alleen over etniciteit; het fenomeen is breder en de oorzaken liggen dieper”, aldus Liane.
Gesloten cultuur openbreken
Omdat de leiding per definitie de meeste invloed op de cultuur van een organisatie heeft, vindt Liane den Haan dat er meer leidinggevenden van buiten aangetrokken moeten worden. “Want de politie zelf kan zich moeilijk aan de eigen haren uit het culturele moeras trekken”, zo constateerde het Kamerlid. “De gesloten cultuur moet worden opengebroken om verandering te kunnen bewerkstelligen.”
Fatsoenlijk arbeidsklimaat
Na decennia van problemen moeten er nu echt oplossingen komen, liet Liane den Haan aan Justitieminister Dilan Yeşilgöz weten. “In de eerste plaats vanuit onze verantwoordelijkheid voor een fatsoenlijk arbeidsklimaat voor onze mensen. En ten tweede omdat we zonder die basisvoorwaarde geen effectieve politieorganisatie in de lucht kunnen houden!”
De volledige inbreng van Kamerlid Liane den Haan bij het debat over racisme en discriminatie in de politieorganisatie met mw. Yeşilgöz-Zegerius, minister van Justitie en Veiligheid.
“De documentaire ‘De blauwe familie’ die vorig jaar is uitgezonden heeft terecht nogal wat impact gehad. Ik vind de verhalen van Yvel, Dwight, Peris, Margot en Suyleman schokkend en ontluisterend. En wat helemaal erg is: deze problematiek is niet nieuw, maar eigenlijk al decennia oud. Ik mag dus aannemen dat de verantwoordelijken in de politieorganisatie en in de politiek er weet van hadden en hebben, en er is ook gepoogd om tot verbetering te komen.
De vraag die dan opkomt is waarom er op dit terrein blijkbaar tot op heden weinig voortgang werd geboekt. Er is inmiddels al enorm veel onderzocht en geanalyseerd. Ik vond o.a. een promotieonderzoek uit 2011 onder de veelzeggende titel ‘Buiten veiliger dan binnen’. Is de minister het met mij eens dat er tot nu toe vooral aan symptoombestrijding is gedaan?
Het is niet aan mij om hier en op dit moment een sluitende oorzaken-analyse neer te leggen. Maar het ligt voor de hand dat de problemen waar we het vandaag over hebben geduid kunnen worden als ‘Voer voor (sociaal-)psychologen’, of wat mij betreft antropologen.
Het onderwerp van vandaag zou in mijn visie ook kunnen worden gelabeld als ‘grensoverschrijdend gedrag binnen de politieorganisatie’. Dat is waar de deelnemers aan de documentaire mee te maken hadden. Het gaat niet alleen over etniciteit, het is breder, en de oorzaken liggen dieper. In de medewerkersmonitor 2020/21 wordt gerapporteerd dat 6% van de medewerkers discriminatie ervaart, en dat 12% te maken heeft met pesten en intimidatie. Dat is echt onaanvaardbaar hoog!
De diverse verschijningsvormen van dit ‘grensoverschrijdend gedrag’ zijn in mijn visie allemaal loten van dezelfde stam. Er is een cultuurprobleem en dan weet je per definitie dat ‘de leiding’ niet los gezien kan worden van het probleem. Ik heb het dus niet over een schuldvraag, want dat is altijd ingewikkeld.
Maar zeker is dat de leiding in ieder geval in de beste positie is om cultuurinterventies te doen, en de leiding heeft per definitie de meeste invloed op de cultuur van een organisatie. We moeten ons daarom in het kader van de verbeterslag afvragen of het niet beter is om meer leidinggevenden, uiteraard met de competenties om leiding aan professionals te geven, van buiten aan te trekken voor alle niveaus in de politieorganisatie. Ik ben namelijk bang dat de geschiedenis bewijst dat de politieleiding zichzelf moeilijk aan de eigen haren uit het culturele moeras getrokken krijgt. De gesloten cultuur moet worden opengebroken om verandering te kunnen bewerkstelligen. Hoe denkt de minister hierover?
Ik heb overigens kennisgenomen van het rapport ‘Nooit meer wegkijken’. Daarin wordt het cultuurprobleem wel aangeraakt, maar ik vind dat te weinig. Cultuur is hardnekkig en een omslag zou ongoing business moeten zijn en worden aangejaagd en worden gemonitord. Natuurlijk moet je begrenzen en bestraffen maar hiermee creëer je een wankel evenwicht, want de kans op een nog grotere angstcultuur is groot.
Na decennia van problemen wordt het tijd dat er zicht op een oplossing komt. Dat moet om twee redenen.
In de eerste plaats vanuit onze verantwoordelijkheid voor een fatsoenlijk en veilig arbeidsklimaat voor onze mensen.
En ten tweede omdat we zonder die basisvoorwaarde geen effectieve politieorganisatie in de lucht kunnen houden.
Ik hoor graag van de minister hoe ze ons het vertrouwen kan geven dat dit nu op overzienbare termijn voor elkaar komt. Een uitspraak van een voormalig politiechef uit New York zegt het al: je kunt als politieagent geen veiligheid en zekerheid aan burgers bieden als je jezelf niet veilig en zeker voelt in je eigen organisatie.”
